گروه معارف و فلسفه میبد

احترام به سادات + احادیث

در حدیث قدسی آمده است:
یا أحمد، لولاک ؛‌ لما خلقتُ الافلاک‌ و لولا علیٌ لما خلقتُک‌ و لو لا فاطمه‌ ؛ لما خلقتکما
ای احمد، اگر تو نبودی‌ ، افلاک‌ را خلق‌ نمی‌کردم‌، و اگر علی‌ نبود، تورا خلق‌ نمی‌کردم‌ و اگر فاطمه‌ نبود، شما را خلق‌ نمی‌کردم‌(1)

سیّد در لغت به معنی «آقا»،«بزرگوار»،«رئیس» بوده(2) و در اصطلاح، سیّد از القابی است که در عرف فارسى زبانان و شیعه، به کسانى که نسبشان به واسطه حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) به رسول خدا (صلّي اللَّه عليه و آله و سلّم) منتهى مى‏شود، اطلاق می شود.
اما به علویّینی که به واسطه حضرت عبّاس یا جناب محمّد حنفیّه نسبشان به حضرت امام علی (علیه السلام) مى‏رسد و همچنین هاشمی هایی که نسبشان به جناب جعفر طیّار و عقیل مى‏رسد، نیز احتراما سیّد گفته می شود.(3)

احترام به سادات از منظر آیات و روایات:
اسلام دینی است که به همه انسان ها حتی غیر مسلمانان احترام می گذارد، اما برای مسلمانان و مؤمنان احترام بیشتری قائل است و در میان مؤمنان، احترام به منسوبین به پیامبر اکرم (صلّي اللَّه عليه و آله و سلّم) و فرزندان حضرت زهرا (سلام الله علیها) را سفارش و تأکید کرده است.
آیه شریفه مودّت «... بگو: من هیچ پاداشى از شما بر رسالتم درخواست نمى‏کنم جز دوست ‏داشتن نزدیکانم [اهل بیتم‏]...».(4) را می توان یکی از دلائل این احترام دانست.
ریشه اصلی احترام به سادات، همین آیه شریفه مودّت است که در مرتبه اول و به طور مستقیم، اهل بیت و عترت پیامبر اکرم (صلّي اللَّه عليه و آله و سلّم) را شامل شده و سادات را که فرزندان با واسطه حضرت زهرا (سلام الله علیها) بوده و نسب آنان به یکی از ائمه اطهار (علیه السلام) می رسد، نیز شامل می شود.
در این آیه خدای تعالی به پیامبر (صلّي اللَّه عليه و آله و سلّم) امر می کند که به مردم بگوید که با خویشاوندان وی دوستی و مودت نمایند، که این دوستی و محبت، خود، مصداقی از احترام است.
همچنین در روایات، سفارشات فراوانی به احترام و اکرام به سادات شده است، که در این جا، به برخی اشاره می شود:
پیامبر اکرم (صلّي اللَّه عليه و آله و سلّم) فرمودند: «چهار دسته را روز قیامت شفاعت کنم، هر چند با گناه اهل دنیا به صحرای محشر حاضر شوند: آن که اولاد مرا یاری کند. آن که از اموالش به اولاد تنگدستم کمک کند. کسی که با زبان و قلب، آنان را دوست بدارد و آن که تلاش کند در انجام حوائج و نیازهای افرادی از ذریه ام که تبعید شده و یا رانده شده اند».(5)

پیامبر اکرم (صلّي اللَّه عليه و آله و سلّم)فرمودند: «اکرام کنید خوبان ذریه مرا از براى خدا و بدان ایشان را براى من».(6)

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «هر گاه روز قیامت شود منادى فریاد می زند که، اى گروه مردمان! خاموش باشید که همانا محمّد (صلّي اللَّه عليه و آله و سلّم) سخن می گوید. مردم خاموش می شوند؛ پیامبر حرکت مى‏ کند و می فرماید: اى گروه مردمان! هر کس براى او در پیش من دستى و منّتى و نیکى هست باید حرکت کند تا جبران کنم. می گویند چه دست و چه منّت و چه نیکى است براى ما بلکه تمام این ها براى خدا و رسولش بر تمام مردمان است. می فرماید: هر کس یکى از فرزندان مرا پناه داده، نیکى به او کرده، او را از برهنگى پوشیده، او را گرسنه بوده، سیر کرده باید حرکت کند تا جبران کنم. پس بلند می شوند مردمى که این کردار را انجام داده‏اند. پس ندا از پیشگاه خداى جلّ و علا می رسد که، اى محمّد! حبیب من! پاداش آنان را به تو واگذار کردم در هر کجاى بهشت که می خواهى آنان را جاى ده. پس آنان را در وسیله جا می دهد مکانى که محمّد و آل محمّد را مى‏بینند».(7)

رسول خدا(صلّي اللَّه عليه و آله و سلّم) فرمودند: « من رأی أولادی و لم یقم بین یدیه فقد جفانی،و من جفانی فهو منافق( هر كس یكی از فرزندان مرا ببیند و در برابرش( به احترام او)بپا نخیزد،در واقع به من ستم روا داشته است و كسی كه در حق من ستم نماید منافق است.(8)


سادات و غیر سادات در دنیا و آخرت:
گرچه سادات به دلیل انتساب به پیامبر اکرم دارای احترام و یژه ای هستند اما:
در انجام تکالیف و وظایف شرعیّ و اخلاقی همه امّت پیامبر اکرم (صلّي اللَّه عليه و آله و سلّم) مساوی مى ‏باشند و سادات، بر غیر سادات امتیازى ندارند و هیچ کس از انجام تکالیف الهی، معاف نیست. تمامی انسان ها چه سادات و چه غیر سادات در تمامی لحظات مورد آزمایش و امتحان خداوند متعال بوده و هر بنده ای دارای پرونده ای است که در روز جزا مورد محاسبه قرار می گیرد . (9)
سادات به واسطه شرف انتساب به پیامبر (صلّي اللَّه عليه و آله و سلّم)، مسئولیّت بیشترى دارند که رعایت احکام و تکالیف را نسبت به آنها موکّدتر مى‏نماید.(10)

امام موسى الكاظم(علیه السلام) فرمود: روزى به مجلس هارون الرشيد خليفه‏ ى عباسى وارد شدم. هارون سؤال هايى كرد و من جواب دادم. هارون پرسيد شما چگونه می‏گوييد كه پسر پيامبريد در حالى كه پيامبر نسل نداشت. او فقط دختر داشت و نسل انسان از پسر می‏ماند نه دختر. من در جواب سؤال هارون آيه 84 سوره‏ ى انعام را خواندم. خداوند میفرمايد: و وهبنا له اسحق و يعقوب كلاً هدينا و نوحا هدنيا من قبل و من ذريته داود و سليمان و ايوب و يوسف و موسى و هارون و كذلك نجزى المحسنين و زكريا و يحيى و عيسى و الياس كل من الصالحين؛ ما به ابراهيم اسحاق و يعقوب را بخشيديم و همه را هدايت كرديم و نوح را از پيش هدايت كرده بوديم و از نژاد او داود، سليمان، ايوب، يوسف، موسى و هارون را. ما نيكوكاران را چنين پاداش می‏دهيم. و نيز زكريا يحيى، عيسى و الياس را كه همگى از صالحان هستند»،(11). به هارون گفتم: اى هارون! پدر عيسى كيست؟ هارون گفت: عيسى پدر ندارد. گفتم: پس چطور عيسى از نسل ابراهيم بشمار رفته است؟! پس بدان كه خداوند عيسى را از طريق مادرش مريم به نسل حضرت ابراهيم ملحق ساخته است. ما هم از طريق مادرمان حضرت فاطمه زهرا از نسل پيامبر اسلام به حساب می ‏آييم.(12)

در تفسير عياشى آمده است: روزى حجاج كسى را دنبال يحيى بن معمّر فرستاد. يحيى نزد حجاج حاضر شد. حجّاج گفت: شنيده ‏ام تو گمان مى‏كنى كه حسن و حسين پسران پيامبر هستند و اين را از قرآن میگويى در صورتى كه من قرآن را از اول تا آخر خوانده ‏ام ولى اين مطلب را در آن نديده ‏ام. يحيى گفت: شما سوره انعام را نمی‏خوانى؟! در سوره انعام آمده است: و من ذرّيّته داود و سليمان و ايوب و يوسف و موسى و هارون و كذلك نجزى المحسنين * و زكريّا و يحيى و عيسى و الياس كلٌ من الصالحين مگر عيسى در اين آيه از نسل و ذريّه‏ ى ابراهيم شمرده نشده است؟! حجاج گفت: درست میگويى. اين آيه را خوانده‏ ام.(13)

ابو جارود می‏گويد: امام باقر(علیه السلام) فرمود: اى اباجارود! اينها درباره ‏ى حسن و حسين به شما چه می‏گويند؟ گفتم: به ما می‏گويند: حسن و حسين فرزندان پيامبر نيستند. امام فرمود: شما چگونه براى آنان دليل می ‏آوريد؟ گفتم: ما با آيه‏ ى ... و من ذريته داود و سليمان... استدلال می‏كنيم. امام فرمود: آنان در جواب شما چه می‏گويند؟ گفتم: آنان می‏گويند: پسر دختر، فرزند ناميده می‏شود ولى اين فرزند صُلبى نيست. امام فرمود: شما به آنان چه میگوييد؟ گفتم: ما آيه‏ ى ندع ابنائنا و ابنائكم... را براى آنان می‏خوانيم كه پيامبر به حسن و حسين، پسر اطلاق كرده است. امام فرمود: آنان چه می‏گويند؟ گفتم: آنان می‏گويند: در زبان عربى و در ميان مردم عرب، به پسران ديگران، «پسرم» اطلاق میكنند. (پسر، پسر توست ولى شخص ديگرى به اين پسر تو می‏گويد: «پسرم فلان چيز را بياور») امام فرمود: اى ابا جارود! از كتاب خدا برايت آيه ‏اى می‏گويم. خداوند میگويد: حرّمت عليكم امهاتكم و بناتكم...(سوره نساء، آيه 23). تو از آنان بپرس آيا پيامبر می‏تواند دختران حسن و حسين را بگيرد؟ اگر گفتند: می‏تواند، دروغ می‏گويند و اگر بگويند نمی‏تواند دختران حسن و حسين را بگيرد، در اين صورت ثابت می‏شود كه حسن و حسين فرزندان صلبى پيامبر هستند.(14)

بنابراين زنى كه از نسل پيامبر است، همه‏ ى فرزندان او نسل پيامبر و سيّد هستند گرچه شوهرش سيّد نباشد و در نتيجه انسان از طريق مادر هم سيادت پيدا می‏كند. يادآورى: توجه داشته باشيم ساداتى كه مستحقّ خمس هستند و زكات واجب بر آنان حرام است، ساداتى هستند كه پدرشان سيّد است. فتواى مشهور فقهاء چنين است.(15) احترام به سادات بدليل انتساب آنها به پيامبر اسلام(صلّي اللَّه عليه و آله و سلّم)تبعيت از سخن بزرگان دين است كه تكريم آنها را لازم دانسته واين به معني مصونيت انها از تبعات اعمالشان نيست.اگر كسي از روي علم وعمد به سيدي اهانت كند يا حرمت او را ناديده بگيرد، مسلم عواقبي در پي دارد، واين كه چه عملي توهين حساب مي شود بسته به نظر عرف است دراز كردن پا، براي كسي كه درد پا دارد مثلاً، توهين به كسي نمي شود. توهين به هر انساني در پيشرفت سلوكي انسان، تأثير منفي دارد، سيد باشد يا غير سيد، منتهي سادات بدليل انتساب به پيامبر(صلّي اللَّه عليه و آله و سلّم)حرمت بيشتري دارد، مانند اينكه رعايت حرمت علما لازم تر است، ولي اين مصونيتي نمي آورد.(16)



منابع:
(1) "فاطمه‌ بهجة‌ قلب‌ المصطفی‌"، احمد رحمانی‌ همدانی / «ملتقی البحرین» علامه مرندی
(2) قرشى، سید على اکبر،قاموس قرآن، ج3، ص 350، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ ششم، 1371ش؛ طریحى، فخر الدین،‏ مجمع البحرین، ج3، ص 71،کتابفروشی مرتضوی،تهران، چاپ سوم، 1375ش؛ فرهنگ ابجدی عربی –فارسی، ص 507.
(3) خامنه ای،سید علی، اجوبة الاستفتائات، ص 216- 217؛گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج1، ص 392، دارالقرآن الکریم، قم، چاپ هشتم، 1409ق.
(4) شوری، 23.
(5) ثقة الاسلام کلینی،الکافی، ج4، ص 60، دارالکتب الاسلامیة، تهران، 1365ش.
(6) ثقفى تهرانى، محمد،تفسیر روان جاوید، ج1، ص 52، انتشارات برهان‏، تهران، چاپ سوم، 1398ق. /(براي توضيح بيشتر به تفسير نمونه , ج 2, ذيل آيه 31 سوره آل عمران و يا تفسير در المنثور سيوطي , ج 6, ص 7 مراجعه كنيد). و اين اظهار محبتها يك شعار الهي است كه بگوييم ما مسلمانان براي خدمات پيغمبر و جبران ذره اي از زحماتش به او ارج نهاده و با اين احترام هميشه به ياد او هستيم , و اگر سيدي بد بود كار بدش را دوست نمي داريم ولي خودشان را بخاطر انتسابشان به پيغمبر اكرم دوست مي داريم ./ با توجه به آيات و روايات ما سادات را احترام مي كنيم و اگر از ايشان كسي به خطاكاري و بيراهه رفته ضمن كراهت داشتن عملش او را متذكر شده و نهي از منكر مي نماييم و در عين حال طوري برخورد نمي كنيم كه جسارت به نسبش باشد و فقط به سبب فرمايش معصومين (ع ) به او احترام و اكرام مي نماييم . براي استفاده و توضيح بيشتر به اين كتابها مراجعه فرمائيد: تفسير الميزان (علامه طباطبايي ), 9, آيه 41, انفال تفسير نمونه , ج 2, آيه 31 آل عمران كتاب فضايل السادات سيد محمد اشرف فرزند مرحوم محقق داماد, انتشارات شركه المعارف و الاثار 1339 ه.ش قم .)
(7) وسائل الشیعه، ج 16، ص 333.
(8) جامع الاخبار
(9) مجمع المسائل، ج1، ص 393.
(10) مجمع المسائل، ج1، ص 393.
(11)الميزان، ج 7، ص 241، عربى، بيروت، چاپ دوم
(12)تفسير صافى، ج 1، ص 530 چاپ دوجلدى قديمى، تفسير نمونه، ج 5، ص 328 به نقل از نورالثقلين، ج 1، ص 743
(13) تفسير الميزان، عربى، ج 7، ص 261، بحث روائى
(14) جواهر الكلام، ج 16، ص 93، كتاب الخمس، چاپ ايران). روايات ديگرى نيز در اين موضوع آمده است. براى آگاهى بيشتر ر.ك: جواهر، ج 16، ص 93 تا 101
(15) جواهر، ج 16، ص 90، تحرير الوسيله حضرت امام خمينى(قدس سره)، كتاب الخمس
(16) لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه ها، كد: 30/100107495

مَن رَأي أولادي فَصَلّي عَلَيّ ؛ زادَهُ اللهُ في السّمعِ و البَصَرِ.*
پيامبر اكرم(صلّي اللَّه عليه و آله و سلّم) فرمودند:هر كس فرزندان من (يعني سادات عزيز) را ببيند و با ديدن آنها بر من صلوات بفرستد، خداوند قدرت شنوايي و بينايي او را تقويت مي كند.


عَن فَاطِمَةُ بِنتَ موسَى بن جَعفَر (علیه السلام)... عَن فَاطِمَةَ بِنت ِرَسُول ِاللّهِ صَلَّى اللّه عَلَیه ِوَ آلِهِ وِ سَلَّمَ ، قَالَت: قَالَ رَسُولُ اللّه ِصَلَّى اللّه ِعَلَیه ِوَ آلِه ِوَ سَلَّمَ : «ألا مَن ماتَ عَلى حُبِّ آل ِمُحَمَّد ماتَ شَهِیداً
حضرت معصومه سلام الله علیها روایتى نقل مى کنند که سلسله سندش به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها مى رسد که آن حضرت فرمودند[b]: آگاه باشید هرکس با محبت آل محمد بمیرد شهید از دنیا رفته است.
(عوالم العلوم، ج ٢١، ص ٣٥٣)


*" این حدیث از قول آیت الله سیبویه(رحمة الله علیه) نقل شده، یکی از ویژگی های ایشان این بود که احترام زیادی به سادات می گذاشت. در هر شرایطی حتی در بالای منبر و حین سخنرانی، اگر سیدی داخل می شد، تمام قد بلند شده و دست او را می بوسید و با ذکر صلواتی او را تکریم می کرد. و گاهی اشاره به همین حدیث پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می کردند. واقعا مصداق این حدیث خود ایشان بودند که در سن بالای 80 سال نه عینک می زدند و نه گوششان ضعیف شده بود."

زمخشرى در تفسيرش نقل مي کند: رسول خدا فرمودند:
« هر كس بر محبت آل محمد بميرد، شهيد مرده است؛
آگاه باشيد هر كس بر محمبت آل محمد بميرد، آمرزيده شده از دنيا رفته است؛
آگاه باشيد هر كس بر محبت آل محمد بميرد، توبه كننده مرده است؛
آگاه باشيد هر كس بر محبت آل محمد بميرد، مومن كامل كننده ايمان از دنيا رفته است؛
آگاه باشيد هر كس بر محبت آل محمد از دنيا برود، ملك الموت مژده ورود به بهشت به او مى دهد و بعد از او منكر و نكير هم اين نويد را به او مى دهند؛
آگاه باشيد هر كس بر محبت آل محمد بميرد، همانگونه كه تازه عروس به خانه داماد قدم برمى دارد، او بسوى بهشت قدم مى زند؛
آگاه باشيد هر كس بر محبت آل محمد از دنيا برد، خداوند در قبرش دو در به بهشت قرار مى دهد؛
آگاه باشيد هر كس بر محبت آل محمد بميرد، خداوند قبر او را مزار ملائكه رحمت قرار مى دهد؛
آگاه باشيد هر كس بر محبت آل محمد بميرد، بر طبق سنت و جماعت از دنيا رفته است.
آگاه باشيد هر كس با دشمنى آل محمد از دنيا برود در روز قيامت در حالى وارد محشر مى شود كه بر پيشانى و بين دو چشمش نوشته شده مايوس از رحمت خدا؛
آگاه باشيد هر كس بر دشمنى و بغض آل محمد بميرد كافر از دنيا رفته است؛
آگاه باشيد هر كس بر كينه و بغض نسبت به آل محمد بميرد بوى بهشت به مشامش نمى رسد».(1) (2)

منابع:
(1). زمخشرى، جار الله، تفسير الكشاف، ج 3، ص 467.
(2). کتاب فاطمه زهراء (سلام الله عليها) شادماني دل پيامبر صلي الله عليه و آله، ص69

یامبر اکرم(صلّي اللَّه عليه و آله و سلّم) فرمودند:
آگاه باشید هر كس با عداوت آل محمد از دنیا رود روز قیامت در حالی وارد عرصه محشر می‏شود كه در پیشانی او نوشته شده: مایوس از رحمت خدا،
آگاه باشید هر كس با بغض آل محمد از دنیا برود كافر از دنیا رفته است،
آگاه باشید هر كس با عداوت آل محمد از دنیا برود بوی بهشت را استشمام نخواهد كرد.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
متن کامل (عربی) حدیث :
الفخر الرازي في التفسير الكبير قوله صلى الله عليه وآله وسلم :
« من مات على حب آل محمد مات شهيداً ، ألا ومن مات على حب آل محمد مات مغفوراً له ، ألا ومن مات على حب آل محمد مات تائباً ، ألا ومن مات على حب آل محمد مات مؤمناً مستكمل الاِيمان ، ألا ومن مات على حب آل محمد بشّره ملك الموت بالجنة ثم منكر ونكير ، ألا ومن مات على حب آل محمد يزّف إلى الجنة كما تزف العروس إلى بيت زوجها ، ألا ومن مات على حب آل محمد فتح له في قبره بابان إلى الجنة ، ألا ومن مات على حب آل محمد جعل الله قبره مزار ملائكة الرحمة ، ألا ومن مات على حب آل محمد مات على السُنّة والجماعة .
ألا ومن مات على بغض آل محمد جاء يوم القيامة مكتوباً على عينيه آيس من رحمة الله ، ألا ومن مات على بغض آل محمد مات كافراً ، ألا ومن مات على بغض آل محمد لم يشم رائحة الجنة »
التفسير الكبير 27 : 165 ـ 166

مفسر معروف علامه طبرسی از شواهد التنزیل حاكم حسكانی كه از مفسران و محدثان معروف اهل سنت است نقل می‏كند كه پیامبر اسلام (صلّي اللَّه عليه و آله و سلّم) فرمودند:
خداوند انبیاء را از درختان مختلفی آفرید، و من و علی را از درخت واحدی، من اصل آنم، و علی شاخه آن، فاطمه موجب باروری آن است، و حسن و حسین میوه ‏های آن، و شیعیان ما برگهای آنند ... سپس افزود: اگر كسی خدا را در میان صفا و مروه هزار سال، و سپس هزار سال، و از آن پس هزار سال، عبادت كند، تا همچون مشك كهنه شود، اما محبت ما را نداشته باشد خداوند او را به صورت در آتش می‏افكند، سپس این آیه را تلاوت فرمود: قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی
مجمع البیان 9/43

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
متن کامل(عربی) حدیث :
ان اللَّه خلق الانبیاء من اشجار شتی، و انا و علی (علیه السلام) من شجرة واحدة، فانا اصلها، و علی فرعها، و فاطمة لقاحها، و الحسن و الحسین ثمارها، و اشیاعنا اوراقها ـ تا آنجا كه فرمود ـ لو ان عبدا عبدالله بین الصفا و المروة الف عام، ثم الف عام، ثم الف عام، حتی یصیر كالشن البالی، ثم لم یدرك محبتنا كبه اللَّه علی منخریه فی النار، ثم تلا: قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَیْهِ أَجْراً
ــــــــــــــــــــــــ
آری پیامبر مكرم اسلام- صلی الله علیه و آله- با آن تلاش‌ها، زحمات و رنج‌های طاقت ‌فرسا و وصف ناشدنی ، در امر تبلیغ دین و نجات مردمان جاهلی از ظلمت‌ها به پاكی‌ها و سعادت‌های دنیوی و اخروی، هنگامی كه تنها اجر و مزد این رسالت عظیم‌شان را فقط و فقط مودت و محبت ذی‌القربی بیان می‌فرمایند ، در اینجا ما دیگر نمی‌توانیم در اهمیت و ارزش این محبت سخن نگوییم
نكته مهم این است كه مفسران قرآن، اهلبیت علیهم السلام را مصداق اتم و اكمل ذی‌القربی دانسته‌اند ، ‌در حالی كه مرتبه بعد از آنها ، فرزندانشان یعنی سادات بنی الزهرا می‌باشند.
منبع: http://forum.bidari-andishe.ir/thread-30386.html